Wat doet een curator?

HHeb je een passie voor kunst en cultuur en wil je bijdragen aan deze sector? Ga op zoek in dit overzicht van verschillende functies in de culturele sector. Al deze onderling verbonden functies dragen bij aan het succesvol functioneren van een culturele organisatie en brengen zo kunst en samenleving samen.

Wat is een curator?

Een curator is verantwoordelijk voor het samenstellen en onderhouden van tentoonstellingen. Curatoren werken vaak samen met restauratoren, archivarissen, educatiemedewerkers, marketing- en communicatiemedewerkers en kunstenaars om de tentoonstelling en haar visie uit te dragen aan een breed publiek.

Waar werkt een curator?

De expertise van een curator kan binnen veel culturele branches van pas komen. Doorgaans werken curatoren bij deze organisaties:

• Musea, galeries en erfgoedlocaties
  Over het algemeen worden curatoren geassocieerd met musea. Kunstmusea, natuurwetenschappelijke musea, wetenschapsmusea en historische musea zijn hier voorbeelden van. Deze musea kunnen dus gespecialiseerd zijn in een bepaalde discipline, maar ook een tijdperk zoals een museum voor hedendaagse kunst. Ook in privé- en openbare kunstgaleries zijn curatoren aan het werk om tentoonstellingen samen te stellen.
• Bibliotheken en archieven
  Curatoren kunnen ook verantwoordelijk zijn voor het samenstellen van collecties van zeldzame boeken, manuscripten, historische documenten of andere materialen die zich bevinden in bibliotheken en archieven.
• Andere niet-kunstgerelateerde organisaties
  Buiten deze instellingen zijn er andere organisaties die tentoonstellingen organiseren. Voorbeelden waar je minder snel aan zou denken zijn bijvoorbeeld botanische tuinen, dierentuinen of een monumentale locatie. Curatoren bevinden zich ook in de academische wereld en kunnen werken voor universiteiten of onderzoekscentra. Met hun onderzoek en onderwijs ondersteunen zij het werk van anderen. En ten slotte kunnen curatoren in dienst zijn bij particuliere bedrijven die (kunst)collecties beheren.

Wat zijn de taken van een curator?

Een betekenisvolle verbinding leggen tussen de bezoekers en de organisatie is het doel van een curator. Ze zijn nauw betrokken bij het verwerven van kunstwerken en presenteren deze aan het publiek. Om kunst en cultuur toegankelijker te maken zijn veel curatoren ook betrokken bij het ontwikkelen van educatieve programma's om de tentoonstellingen heen. Een gedetailleerder overzicht van vaak voorkomende taken vind je hieronder:

• Het beheer van collecties
  In het kader van het beheer van collecties voeren curatoren onderzoek uit. Ook onderhandelen en beslissen ze over de aankoop van nieuwe waardevolle stukken en zorgen ze voor hun documentatie. In samenwerking met een restaurator catalogiseren ze deze werken en zorgen ze ervoor dat artefacten goed bewaard worden.
• Organiseren van tentoonstellingen
  Op basis van de collectie zijn curatoren verantwoordelijk voor het ontwerpen en organiseren van tentoonstellingen. Zij presenteren de geselecteerde kunstwerken conform onderzoek en hun eigen interpretatie.
• Bijdragen aan educatieve programma's
  Een curator kan ook betrokken worden bij educatieve programma’s die het publiek helpen de tentoonstellingen beter te begrijpen. Denk aan lezingen en het ontwikkelen van educatief materiaal (samen met educatiemedewerkers).
• Fondsenwerving en budgetbeheer
  Curatoren hebben vaak een groot netwerk van kunstenaars, donateurs, instellingen en andere curatoren. Tijdens het aankopen of lenen van kunstwerken zijn ze verantwoordelijk voor het goed inzetten en verdelen van het aanwezige budget.

Welke andere rollen zijn gerelateerd aan die van een curator?

Zoals eerder vermeld, hebben enkele verwante functies in de cultuursector overlappende verantwoordelijkheden met die van een curator.

De rol van een curator wordt vaak vergeleken met die van een restaurator, omdat beide functies zich richten op het beheer van collecties. Het belangrijkste verschil is dat een curator tentoonstellingen ontwikkelt op basis van onderzoek, terwijl een restaurator zich richt op het behoud en herstel van kunstwerken met wetenschappelijke technieken. In sommige organisaties overlappen de functies, en kan van een curator worden verwacht dat hij ook restauratietaken uitvoert.

Wanneer de rol van de curator zich voornamelijk richt op het organiseren van tentoonstellingen, worden naast ‘curator’ zelfs vergelijkbare termen zoals 'tentoonstellingsmaker' en 'tentoonstellingsbouwer' gebruikt als synoniem. Hoewel tentoonstellingsmakers andere taken hebben dan curatoren, zijn er enkele gelijkenissen. Beide richten namelijk tentoonstellingen in met aandacht voor de positieve ervaring van bezoekers. Een curator richt zich op het narratief, het thema en de boodschap van een tentoonstelling. De tentoonstellingsbouwers vertalen deze ideeën dan naar een fysieke tentoonstelling. Hierbij denken zij voornamelijk aan hoe een kunstwerk getransporteerd en opgesteld kan worden. Ook denken zij na over de publieksstroom.

Als de rol van curator je aanspreekt, overweeg dan ook verwante posities zoals die van een conservator, restaurator of tentoonstellingsmaker.

Hoe word je een curator?

Een analyse van curatorvacatures tussen december 2023 en januari 2024 door Werken voor Cultuur toont aan dat de functievereisten over het algemeen bestaan uit een combinatie van het soort diploma, ervaring en cultureel netwerk. De meeste musea vragen om een universitair diploma (minimaal hbo), bij voorkeur in kunstgeschiedenis, cultureel erfgoed of een ander gerelateerd vakgebied. Hoewel een masterdiploma, of zelfs een PhD in je voordeel kan spelen, is een specifiek diploma niet verplicht.

Een gedeelte van de culturele instellingen eisen een vakopleiding in combinatie met relevante werkervaring – zelfs voor junior-posities. Senior posities vragen ook om een groot netwerk zowel op persoonlijk als ook professioneel gebied. 

Welke competenties heb je nodig als curator?

Over het algemeen werken curatoren bij culturele organisaties. Hier zijn vaardigheden zoals creativiteit en ‘out-of-the-box thinking’ onmisbaar. Analytische en kritische vaardigheden zijn evenzeer van belang. Organisatorische vaardigheden en financiële managementvaardigheden kunnen zeker ook van pas komen. Kennis van het beheertoolsysteem Axiell Collections wordt over het algemeen beschouwd als een pluspunt.

Wat verdient een curator?

Het inkomen van een curator varieert en is afhankelijk van diverse factoren, waaronder branche, ervaring, vaardigheden en het beleid van de desbetreffende organisatie. Recente culturele vacatures tonen variabele salarissen, die vaak gekoppeld zijn aan een schaal binnen de cao (collectieve arbeidsovereenkomst). De salarissen zijn bruto per maand weergegeven bij een voltijds dienstverband:

• Cao Museum (indicatie geldig t/m jun 2026)
  • Schaal 10 met salarissen van € 3768 tot € 4897
  • Schaal 11 met salarissen van € 4131 tot € 5516

De informatie over de functie, taken en salarissen in dit artikel werd verzameld aan de hand van een kritische analyse door Werken voor Cultuur van vacatures die geplaatst werden tussen december 2023 en januari 2024. Om een breder inzicht te verschaffen, zijn deze beschikbare gegevens aangevuld met literatuuronderzoek.

Ben je zelf een curator of HR-professional? Dan is jouw feedback waardevol. Kom je onjuistheden tegen in dit artikel of heb je aanvullingen, neem dan contact met ons op via service@werkenvoorcultuur.nl

Openstaande curator vacatures vinden in de culturele sector? Duik dan in de nieuwste relevante vacatures.